Burhânuddîn el-Merğînânî
el-Hidâye
el-Hidâye, 12. yüzyıl âlimi Burhânuddîn el-Merğînânî tarafından kaleme alınmış Hanefî fıkhı alanının en etkili ve en çok başvurulan klasik eserlerinden biridir.
Medreselerde yüzyıllarca ders kitabı olarak okutulan bu eser hem içeriği hem de edebî üslubu ile İslam hukuk literatüründe özel bir yere sahiptir.
el-Hidâye Dersi
Hakkında Özet Bilgi
Dersin Müderrisi
İsmail Hakkı Yelkenci
Dersin
Alanı
Fıkıh
Dersin
Türü
Furû-u Fıkıh
Ders
Sayısı
549 Sesli Ders
Ders
Süresi
459 Saat
05 Dakika
Eğitim
Yılı
4. Yıl
Tüm Dönem
el-Hidâye, Hanefî fıkhının en önemli klasik eserlerinden biri olduğu için talebeler, hocalar, araştırmacılar ve ilgililer tarafından en çok merak edilen kitapların başında gelir.
Bu sayfada el-Hidâye kitabı nedir, içeriği ve özellikleri nelerdir, neden okunmalıdır, dil seviyesi ve zorluk derecesi nasıldır, hangi kitaplarla birlikte okunması önerilir ve derslere başlamadan önce hangi şerh veya yardımcı kaynaklara bakılmalıdır gibi bütün kritik soruları ayrıntılı biçimde ele aldık.
Aşağıdaki başlıklar aracılığıyla ilgili bölümlere hızlıca göz atabilir ve el-Hidâye hakkında aradığınız tüm bilgilere kolayca ulaşabilirsiniz.
el-Hidâye, 12. yüzyıl âlimi Burhânuddîn el-Merğînânî tarafından kaleme alınmış Hanefî fıkhı alanının en etkili ve en çok başvurulan klasik eserlerinden biridir.
Medreselerde yüzyıllarca ders kitabı olarak okutulan bu eser hem içeriği hem de edebî üslubu ile İslam hukuk literatüründe özel bir yere sahiptir.
- Hanefî mezhebinin temel kaynaklarını bir araya getirerek ayrıntılı bir şerh oluşturur.
- Toplam 56 bölümden oluşur ve fıkhın birçok alanında kapsamlı hükümler içerir.
- Delilleri açıklayan, karşı görüşleri değerlendiren ve tercih edilen görüşü belirten sistematik bir yapıya sahiptir.
- Festehat ve belâgat açısından güçlü, akıcı bir Arapça ile yazılmıştır.
- Üzerine çok sayıda şerh, hâşiye ve tercüme yapılmıştır.
el-Hidâye sadece fıkıh talebeleri için değil İslam hukukunu derinlemesine öğrenmek isteyen herkes için vazgeçilmez bir kaynaktır. Hem teorik bilgiler hem de pratik hükümler açısından zengin bir içeriğe sahip olması nedeniyle Hanefî fıkhının anlaşılmasında merkezi bir rol oynar.
Eserin yüzyıllar boyunca ilgi görmesinin bir diğer sebebi ise hüküm ve delilleri bir arada sunan açıklayıcı yöntemidir. Bu yönüyle el-Hidâye, klasik fıkıh geleneği ile modern fıkıh araştırmaları arasında güçlü bir köprü niteliği taşır.
el-Hidâye hangi seviyeye hitap eder?
el-Hidâye, Hanefî fıkhının ileri seviye klasik eserlerinden biridir. Temel fıkıh eğitimini tamamlamış, mezhep içi delil ve ihtilaflara aşina olmak isteyen talebeler için uygundur.
Kitabın dili zor mudur?
Eserin Arapçası oldukça edebî ve yoğundur. Fıkıh terminolojisi yoğun kullanılır ve meseleler delilleriyle birlikte tartışıldığı için dikkatli bir okumaya ihtiyaç duyar. Bu nedenle el-Hidâye genellikle şerhlerle birlikte okunur.
Günümüzde hangi amaçlarla okunur?
el-Hidâye, Hanefî mezhebinin temel meselelerini yalnızca hüküm olarak değil aynı zamanda delilleriyle birlikte öğretmeyi amaçlar. Talebeye mezhebin metodolojisini, tercih gerekçelerini ve fıkhî muhakeme biçimini kazandırmayı hedefleyen kapsamlı bir eserdir.
-
Kudûrî Muhtasarı – Hanefî fıkhının temel iskeletini öğrenmek için en uygun başlangıç metnidir. el-Hidâye’de ele alınan pek çok mesele Kudûrî’den kaynaklandığı için metne hazırlık açısından büyük kolaylık sağlar.
-
el-Bidâyetü’l-Mübtedî (Merğînânî) – el-Hidâye’nin doğrudan şerhi olduğu ana metindir. Meselelerin özlü hâli burada bulunduğundan el-Hidâye’ye geçmeden önce bu metni okumak konuların bütünlüğünü kavramayı kolaylaştırır.
-
el-Hidâye – Artık ana metne geçilir. el-Hidâye, meseleleri delilleriyle birlikte ele aldığı için klasik fıkıh eğitiminde ileri seviye aşamayı temsil eder. Bu aşamada yanında şerh bulundurmak faydalıdır.
Bu sıralama klasik medrese yöntemine en uygun ve en verimli öğrenme yoludur.
el-Hidâye, Hanefî fıkhının ileri düzey klasik eserlerinden biri olduğu için doğrudan okumaya başlamadan önce bazı temel metinleri ve açıklayıcı şerhleri incelemek büyük kolaylık sağlar. Aşağıda el-Hidâye için en çok önerilen hazırlık kaynaklarını bulabilirsiniz.
el-Hidâye Öncesi Okunması Tavsiye Edilen Temel Metinler
1) el-Muhtasar (Kudûrî)
Hanefî fıkhında orta seviye bir metindir. el-Hidâye’deki pek çok mesele bu esere dayanır. Konuların temel iskeletini görmek için en çok tavsiye edilen hazırlık kitabıdır.
2) el-Bidâyetü’l-Mübtedî (Mergînânî)
el-Hidâye’nin doğrudan şerhi olduğu metindir. Dolayısıyla el-Hidâye’ye başlamadan önce okunması en ideal kaynaktır. Meselelerin öz hâli burada yer alır.
3) el-Câmiʿu’s-Sağîr (Muhammed eş-Şeybânî)
el-Hidâye’nin temel aldığı metinlerden biridir. Fıkhî meselelerin klasik formunu anlamak isteyenler için uygundur.
el-Hidâye İçin Tavsiye Edilen Şerhler
1) Fethu’l-Kadîr (İbnü’l-Hümâm)
el-Hidâye üzerine yazılmış en kapsamlı şerhlerden biridir. Delilleri geniş biçimde inceler ve mezhep içi tartışmaları açıklığa kavuşturur.
2) el-İnâye (Bâbertî)
Fethu’l-Kadîr’e göre daha anlaşılırdır. el-Hidâye’nin ifadelerini çözmek için ideal bir başlangıç şerhidir.
3) el-Mebsût (es-Serahsî)
Mezhep görüşlerinin arka planını anlamak için çok değerlidir. el-Hidâye’de geçen meselelerin delillerinin daha geniş açıklamalarını içerir.
Medrese Geleneğinde Kullanılan Yardımcı Kaynaklar
- Hâşiyetü Abdülhayy el-Leknevî
- Hâşiyetü Şeyh Zâhid el-Kevserî
Bu hâşiyeler özellikle zor bölümlerde kavramayı kolaylaştırır ve kısa açıklamalarla metni anlaşılır kılar.
el-Hidâye’ye Yeni Başlayacaklar İçin Önerilen Sıralama
- Kudûrî Muhtasarı – Temel meseleleri kavramak için.
- el-Bidâyetü’l-Mübtedî – el-Hidâye’nin ana metnini tanımak için.
- el-Hidâye okurken el-İnâye veya Fethu’l-Kadîr’i yanınızda bulundurmak – Zor ifadeleri çözmek için.
Bu hazırlık metinleri ve şerhlerle birlikte el-Hidâye okumak çok daha verimli hâle gelir.
Kitap bilgisi hazırlanıyor…
Kitap bilgisi hazırlanıyor…